VIJFHEERENLANDEN - Wat we iedere dag weer door het toilet spoelen, wordt al bijna twee jaar lang ingezet in de strijd tegen corona. Een kijkje bij het RIVM in Bilthoven, waar een onderzoeksteam alles weet over poep, plas en corona. "Niet iedereen laat zich testen, maar iedereen gaat wel áltijd naar het toilet. En dus weten we door onderzoek te doen naar rioolwater heel goed waar in ons land bijvoorbeeld een coronapiek is."
Ze valt maar meteen met de deur in huis: er is een record aantal virusdeeltjes in ons rioolwater te vinden. Ana Maria de Roda Husman, onder meer hoofd van dit rioolwateronderzoek, heeft die torenhoge besmettingscijfers "helaas" aan zien komen. "Na de zomer ging het een tijdje best aardig. Tot we - met Delta en Omikron - ineens een omslag zagen. De waarden van virusdeeltjes in de rioolwaterbuisjes hier gingen ineens keihard omhoog."
Lepelen naar rioolwater Meerdere keren per week halen medewerkers - gewapend met soeplepels - rioolwatermonsters van de ruim 300 waterzuiveringsinstallaties in Nederland. In de provincie Utrecht zijn dat er bijna 30. Dan gaat een flesje rioolwater bijvoorbeeld van Vianen en Wijk bij Duurstede met een busje naar het RIVM. Daar wordt het gelabeld en al in de koelcel gezet.
"Ja, bizar veel buisjes, hè?", lacht De Roda Husman. "In deze koelcel ligt voor ons enorm waardevolle informatie. Hiervandaan gaat het namelijk door naar ons onderzoeksteam." Dorothé van Beugen knikt. Zij is namelijk al een hele tijd bezig met dat bewuste onderzoek. "Onze robots halen het genetisch materiaal uit het rioolwater. Dat we alleen tests uitvoeren op wat we nodig hebben, en niet op het vieze gedeelte."
Robots Inclusief witte jas en handschoentjes zit Van Beugen achter een glazen kast. Want: hiernaar onderzoek doen moet met uiterste voorzichtigheid. Wat er in de buizen zit is tenslotte afvalwater. "Als de robots hun werk hebben gedaan, kunnen wij er een PCR-test op uitvoeren. Als het ware zo'n zelfde test als die je in je neus doet, ja. En daarna rolt simpel gezegd het aantal virusdeeltjes uit het onderzoek."
Zo weet Van Beugen bijvoorbeeld wanneer er een piek is in het rioolwater van deze provincie. En dat is nu ook het geval: in de veiligheidsregio Utrecht vond ze afgelopen dagen ruim 200.000 miljard virusdeeltjes per 100.000 inwoners. Wederom een record. Voor de gemeente Vijfheerenlanden viel dat gemiddelde de helft lager uit. "Als we zoiets weten, geven we dat direct door aan de GGD daar. Dan zeggen we bij een piek: let extra op, of ga extra testen."
Geen klachten, wel positief Rioolwateronderzoek laat namelijk ook de virusdeeltjes zien van mensen die geen klachten hebben. "Ja, heb je geen klachten maar ben je wel positief, zie je dat alsnog terug in wat je uitplast."
Hun onderzoek is daarom van groot belang in de strijd tegen corona, denkt Van Beugen. "We hopen dat we beter kunnen voorspellen waar er een piek of daling gaat zijn. En brengen dat steeds weer in kaart. Op het coronadashboard kun je dat dagelijks in je eigen gemeente terugzien."
Rioolwater liegt niet Rioolwater liegt niet, daar zijn ze het over eens op deze onderzoeksafdeling van het RIVM. "Ook nu veel mensen vaker zelf testen in plaats van naar de GGD gaan, houden we zo grip op de verspreiding van corona. We hopen natuurlijk dat het op een gegeven moment enorm afneemt, maar dat ziet er voorlopig helaas nog niet naar uit."
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met RTV Utrecht.
