HELLOUW - Wat zeven jaar geleden begon als dromen over de ideale dijk, is voor Stefan Vreeburg uit Hellouw een ware nachtmerrie geworden. Ontgoocheld over het proces en de uitkomst voor de inrichting van de dijk heeft hij zijn lidmaatschap van de klankbordgroep neergelegd. Naast de scheuren in zijn vertrouwen, komen er tot overmaat van ramp ook steeds meer scheuren in zijn oude dijkwoning.
“Het is genoeg geweest. Ik heb er duizend uur ingestopt en concreet heb ik helemaal niets bereikt voor mijn achterban”, concludeerde de voorzitter van Dorpsbelangen Vereniging Hellouw en lid van de klankbordgroep voor de dijkversterking Stefan Vreeburg onlangs.
Maar wie denkt dat hij thuis gaat zitten kniezen, heeft het mis. Vreeburg ziet nog tal van aanknopingspunten om zich met de inrichting van de nieuwe dijk tussen Gorinchem en Nijmegen te bemoeien. Niet langer als meedenkende burger maar als actievoerder tegen de overheden die naar zijn mening elkaar en de inwoners gegijzeld houden binnen een slecht plan.
Zelf een hoge ambtenaar in een naburige gemeente, is het niet bepaald een rol die hij zich graag aanmeet. Maar de betrokken overheden laten de inwoners geen keus, vindt hij. “Na alle verhalen over participatie wordt het gewoon voor ons beslist”, zegt Vreeburg. “Je staat als inwoner alleen tegenover een consortium van drie bestuurslagen: het waterschap, de provincie en de gemeente. Je kunt dus ook nergens terecht met je klacht en niemand neemt verantwoordelijkheid.”
'Groningse toestanden' Thuis dat is sinds een kleine twintig jaar een monumentaal boerderijtje aan de Waalbandijk in Hellouw. De vrachtwagens van de dijkversterking die op dit traject tot aan Waardenburg al begonnen is, rijden behoedzaam langs zijn huis. Een bord met de tekst 'Let op !!! Trillingsgevoelige locatie', herinnert de chauffeurs aan de noodzaak daarvan.
Het huis van Vreeburg is behangen met trillings- en scheurmeters. Een korte rondleiding binnen en buiten toont zorgwekkende scheuren in de woning. “En het echte werk moet nog beginnen”, zegt hij. “Dan zeggen ze: 'ach, als er schade is dan zullen we dat wel vergoeden'. Maar het lijkt erop dat de boel gaat schuiven en het huis niet meer veilig is. Dat doet iets met je vertrouwen. Je hebt toch zorgplicht om schade te voorkomen?! Dit is nationaal erfgoed en ons thuis. Het is toch niet normaal dat je zo omgaat met het levensgeluk van mensen?! Het zijn Groningse toestanden.”
Hoe zorgwekkend zijn individuele situatie ook is, Vreeburg maakt zich vooral ook zorgen over het hele plaatje van de dijkversterking. Het begon in 2015 als een breed en vernieuwend participatieproces met onder meer de inbreng van de ANWB, de betrokkenheid van een brede klankbordgroep en een dijkentour langs 850 bewoners die resulteerde in het boek 'De dijk is van ons allemaal'.
'Eén brede asfaltweg met betonband erlangs' In al die jaren dacht de Hellouwenaar mee over zaken als een prettige woonomgeving aan de dijk, veilig gebruik voor alle verkeersdeelnemers en recreanten, de authenticiteit en beeldkwaliteit van de inrichting en zogenoemde meekoppelkansen zoals wandelpaden of andere recreatieve voorzieningen. Zelf maakte hij een plan voor de Crobsewaard, die zich buitendijks uitstrekt tussen Hellouw en Haaften.
Maar met het verschijnen van het masterplan Gastvrije Waaldijk, bleek daar eigenlijk niets van terug te komen. Een grote deceptie voor Vreeberg en veel andere dijkbewoners die daarop de Verenigde Waaldijkers oprichtten. Een actiegroep met ruim honderd actieve leden, onder meer ondersteund door de Fietsersbond en Veilig Verkeer Nederland.
“Wij hadden heel lang de illusie dat onze inbreng werd meegenomen in de plannen”, vertelt hij. “Zeker nadat bekend werd dat de hele dijkversterking veel te duur werd, zijn we steeds meer op afstand gehouden. En de plannen die ik wel kreeg, daar schrok ik van. Alle ideeën die zijn ingebracht op het gebied van leefbaarheid, biodiversiteit, cultuurhistorie, duurzaamheid; er is helemaal niets van terug te vinden. Niks authentieks, geen elementen die bij de historische dorpskernen passen. Het wordt één brede asfaltweg met een betonband erlangs, van Nijmegen tot Gorinchem.” “Lekker modern en uniform”, schampert hij. “Zodat er veel autoverkeer overheen kan, ze elkaar makkelijk kunnen passeren en er goed veel gas gegeven kan worden.”
Extra inspraak op masterplan Op aandringen van de Verenigde Waaldijkers is er nog een extra inspraakavond gehouden om het masterplan aan te passen. Aan het eind van de zomer hebben de provincie, het waterschap en de betrokken gemeenten hun akkoord gegeven aan het aangepaste plan. Er is een aantal extra mogelijkheden opgenomen om lokaal de verkeersveiligheid te kunnen verhogen. Maar het door de omwonenden gewenste terugdringen van het gemotoriseerde verkeer is geen doel.
De inrichting ligt op hoofdlijnen vast. Dat is dus een asfaltbaan grotendeels zonder belijning, met grasbetonstenen aan de landzijde en een doorgaande betonnen strook aan de rivierzijde. Op plekken waar dit gewenst is, loopt de betonstrook breed uit om er bijvoorbeeld een bankje op te plaatsen. Dat wordt een belevingspunt genoemd. Bij het plan hoort een zogenoemde toolbox met standaard inrichtingselementen waarmee de weg lokaal verder ingevuld kan worden.
Lokale participatie In hoeverre dat kan is een beetje onduidelijk. Zo stelt wethouder Jacoline Hartman van de gemeente West Betuwe, waar Vreeburg woont, dat er nog heel veel lokaal bepaald kan worden en dat de inwoners daar in plaatselijke participatietrajecten nog voldoende inspraak in hebben. Aan de andere kant erkent ze dat met het masterplan in grote lijnen vastligt hoe de weg eruit gaat zien.
Recent gaf Hartman wel aan dat de toolbox wat haar betreft lokaal nog flink uitgebreid kan worden. Een motie van GroenLinks om de gemeente West Betuwe op te roepen nu actief met dat lokale maatwerk aan de slag te gaan werd vorige week unaniem aangenomen.
'Plan moet van tafel' Vreeburg is er niet van onder de indruk. “De bestuurlijke koers lag al lang vast. De gemeente heeft zich gecommitteerd aan de uitgangspunten van de provincie en wij mogen alleen nog meepraten over de precieze locatie van een bankje, een drempel of lantaarnpaal. De participatie is volledig mislukt. Alle inbreng van de inwoners en de eigenheid van de dijkvakken wordt teniet gedaan. Het plan heeft geen draagvlak en zou op grond daarvan al van tafel moeten.”
Volgens de bewonersvoorman zou het ook met het oog op een bezinning op het stijgen van de kosten en de onzekerheid in stikstofberekeningen verstandig zijn om opnieuw te gaan zitten om tot een beter plan te komen. “De kosten zijn te hoog om zomaar tot uitvoering over te gaan”, stelt hij. “Inwoners moeten hier nog 50 jaar mee door. En wat geven we de toekomstige generatie mee qua leefbaarheid, duurzaamheid en cultuurhistorie. Laat de huidige ridicule uitgangspunten los. Anders kun je beter op kosten van het waterschap de huidige weg weer terugleggen. Dat is goedkoper in aanleg en beheer en ik verwacht dat dat op meer draagvlak kan rekenen dan het nieuwe plan.”
