VARIK - In het uitzendgebied van SRC staan talloze intrigerende gebouwen. We rijden of lopen er vaak langs en vragen ons af wat er zich achter die gevels afspeelt of afgespeeld heeft. In deze serie werpen we een verhelderend licht op een aantal van die tot de verbeelding sprekende staaltjes bouwkunst. Deel 13: De Dikke Toren in Varik.
Al eeuwenlang is de Dikke Toren het gezicht van Varik. Nog steeds weten Duitse schippers precies waar ze zijn als ze ‘der Alte’ zien staan langs de Waal. De Dikke Toren ligt in een sowieso markant en sfeervol dorpsgezicht.
Historie en karakter Met Het Veerhuis en Stokerij Lubberhuizen als naaste buren is dit een mooie hoek met veel historie en karakter. Tot in de 19e eeuw was dit het centrum van het dorp. Daaraan herinneren nog het schoolhuis met daarachter de school. Rechts daarvan een huis waar tot ver in de 20e eeuw een winkeltje huisde. Aan de andere kant van de straat ligt het zojuist genoemde Veerhuis dat zeker al in de 18e eeuw als herberg dienst deed en dat in 1874 de naam ‘Gouden Leeuw’ droeg. Het Veerhuis is nu een Doe- en Kennishuis voor de nieuwe economie en nog steeds een uitnodigende horecagelegenheid waar gasten overnachten in de B&B, een terrasje pikken of binnen iets gebruiken. De vaklui van Stokerij Lubberhuizen stoken vergist fruit tot de edelste Eaux de Vie.
Weids uitzicht Terug naar de Dikke Toren. Deze biedt met een hoogte van ongeveer 35 meter, een weids uitzicht vanaf de omloop. De brug van Zaltbommel, De Sint Jan in Den Bosch, de Grebbeberg in Rhenen, sluis Sint Andries en de Tielse glasfabriek, het is allemaal te zien. Bij helder weer is zelfs de Utrechtse Domtoren te bewonderen, valt te lezen op de website van De Dikke Toren. Mijn verwachtingen waren dus enigszins hoog gespannen toen ik aan de beklimming van de toren begon. Mijn hoogtevrees was daarbij debet aan de extra spanning.
De Klim De 111 traptreden zijn te doen. Ook voor mensen die over een mindere conditie beschikken. De smalle stenen trap maakt wel ‘snelle’ omwentelingen. Mij paste het om op iedere verdieping even halt te houden om het teveel aan draaierigheid een halt toe te roepen. Doe je dit, dan pak je op de eerste verdieping meteen een expositie mee van Soraya van Houwelingen die met name perfect imperfecte vrouwen heeft geportretteerd. Zeker de moeite waard om even – letterlijk - bij stil te staan. Op de volgende verdieping bevindt zich de luidklok. Ik had geluk dat ik even na vieren de klim maakte, want anders was ik in een oorverdovend lawaai terechtgekomen. Het uitzicht De beloning volgt na deze verdieping door het nemen van de laatste, weliswaar houten, trap. De rondgang, eigenlijk vierkantgang, over het dak van de Dikke Toren biedt een fenomenaal mooi uitzicht. De website belooft niets te veel. De traktatie bestaat uit fantastische, Betuwse luchten, de drukst bevaren rivier van Europa, de Waal, een blik op de werkzaamheden voor de dijkverzwaring en vergezichten in alle windrichtingen. Om de Utrechtse Dom te ontwaren was het vandaag net niet helder genoeg, maar dat ligt op wolkenlozere dagen zeker in de mogelijkheden. En de hoogtevrees? Die viel in het niet bij zoveel afleiding en al dit fraais.
Speciale band Yvonne Goedhart, bestuurslid PR van de Stichting Vrienden van de Oude Toren, heeft een speciale band met de ‘Dikke Toren’. “In de periode dat niemand meer iets in de toren zag, heeft mijn opa een noodvloer gelegd in de toren. Zo was deze weer begaanbaar en kreeg deze weer waarde. Mijn oma en Joke Scheurwater, de huidige erevoorzitter, hebben vervolgens met behulp van kunstenaar Willem den Ouden een comité ter behoud van de toren opgericht. Zij zijn de deuren langs gegaan om donateurs te werven. De toenmalige gemeente heeft er uiteindelijk de maatschappelijke waarde van ingezien en zo is de toren gered van zijn ondergang. En mijn vader is nog altijd klokkenluider bij speciale gelegenheden.”
Drie geledingen De huidige Toren is in fasen gebouwd, vanaf ongeveer 1250. De toren bestaat uit drie geledingen. De onderste is opgetrokken uit tufsteen. Het is niet meer op de oorspronkelijke hoogte te zien vanwege het ophogen van de begraafplaats eromheen. De tweede geleding is van baksteen met banden van tufsteen en de derde is geheel van baksteen. In 1911 is het oude schip van de kerk afgebroken, maar de Toren is blijven staan. De naam Dikke Toren berust op het gegeven dat ‘beneden’ de muren wel 1,80 meter dik zijn.
Stichting Vrienden van de Oude Toren De Dikke Toren fungeerde tot 1970 als verenigingsgebouw, tot Toevershof haar deuren opende. De staat waarin de Toren verkeert, wordt steeds slechter. In 1974 wordt de Stichting Vrienden van de Oude Toren opgericht. Die beijvert zich voor het behoud en restauratie van de Dikke Toren. Om te beginnen laat de stichting het uurwerk repareren en de verlichting van de wijzerplaten weer in orde brengen. In 1976 vragen enkele omwonenden zich af of de situatie nog wel veilig is en op 10 augustus 1976 geeft het gemeentebestuur opdracht om de nodige maatregelen te nemen om ongelukken te voorkomen In 1997/1998 vindt de broodnodige restauratie plaats. Op 11 september 1999 is de volledig gerestaureerde Dikke Toren heropend.
Openingstijden 2023 Iedere zondag van 2 juli tot en met 27 augustus en op zaterdag 9 september en zondag 10 september (Open Monumentendagen). De toren is op deze dagen open van 13.00 uur tot 17.00 uur. Bij slecht weer blijft de toren gesloten. Bij onverwacht naderend onweer gaat de toren alsnog dicht. De toegangsprijs bedraagt € 2,50 per persoon.
