VARIK - Holland is een echt molenland. In Nederland staan circa 1.200 molens. In het uitzendgebied van SRC FM staan er vijfentwintig. In deze serie artikelen nemen we u mee op reis langs deze bijzondere bouwwerken. In deze editie aflevering 13: korenmolen De Bol in Varik.
De Bol heet net als de Pleisterplaats ‘Bol Varik’ in de uiterwaarden van de Waal. De Bol is een korenmolen. De molen is in 1867 gebouwd ter vervanging van een wipkorenmolen. In 1964 vond een restauratie plaats waarna de molen de hoofdprijs was in een loterij van het Prins Bernhardfonds.
Subsidieverstrekker verkreeg molen De winnaar was iemand in een rolstoel. Die zag de molen niet zitten. En kreeg een vergoeding van 16.000 gulden. Toen werd besloten dat mevrouw S.C. Bouwman-Kingma, één van de subsidieverstrekkers van het fonds de nieuwe eigenaar van de molen zou worden. Zij kocht de molen voor 19.000 gulden. Het Prins Bernhardfonds liet de molen enigszins restaureren als zomerhuis. Mevrouw Kingma wilde er in wonen en liet de molen in 1964 verder restaureren en verbouwen door Werner uit Varik. Zo werd er een grote open haard met een schoorsteen dwars door alle zolders heen gemaakt. Ook werden er nieuwe deuren geplaatst. Maar het bleef een tochtig geheel. Na één winter had ze het al gezien en vertrok naar Ibiza. Ze verhuurde de molen eerst aan de kunstenaar Willem den Ouden. Tot die het huisje aan de dijk kocht en daarna zat haar broer Mr. Tj.H. Kingma er tijdelijk in.
Recente restauraties In 1976 verkoopt mevrouw Kingma de molen weer aan de huidige eigenaar P. Hulsbosch. Deze liet molen in 1981 opnieuw restaureren, zodat hij weer kon malen en draaien, maar deze werd toch ook voornamelijk gebruikt als woning. In 2009 was de molen weer toe aan een opknapbeurt en er werd een woning vast aan de molen gebouwd. In 2010 werd vanwege de dijkverhoging en de komst van huizen in “het Molenblok” de molen compleet met woning zo’n 2,5 meter omhoog gevijzeld.
Buitenkans De molen staat ‘weer’ te koop. Voor het mooie, ronde bedrag van € 1.000.000,- is dit een buitenkans. Dat betekent dat je het prachtige ensemble bestaande uit de molen, het molenaarshuis, het atelier en het gastenverblijf kunt kopen. Volgens de aanprijzing van de makelaar: ‘Een ideale combinatie voor diegene die wonen en werken wil combineren op een markante locatie aan de rivier. Wilt u écht bijzonder wonen met daarnaast desgewenst de mogelijkheid om het molenaarsvak uit te oefenen, maak dan een afspraak voor een bezichtiging.’
Oppas Op dit moment fungeert de Varikse kunstenaar Alex Olzheim als een soort koster van De Bol. “Ik pas een beetje op de molen en zie erop toe dat alles goed gaat. Ik bemoei me niet met de verkoop van de molen. Dat gaat via de dochter van de eigenaar.” De laatste tijd heeft Alex ook gedraaid met de molen. “Dat deed ik samen met de huidige eigenaar. Tegenwoordig komt daar heel wat bij kijken.” Alex heeft De Bol ook meerdere malen op het doek gezet. “Die schilderijen heb ik allemaal al verkocht.”
Molenrecht Er bestaat al heel lang een molen in het dorp Varik. Toen er nog een kasteel was aan de Waalbandijk bezat de heer van Varik een molen. In een oorkonde van rond 968 staat Dat Keizer Otto I een curtis (hof) Feldrike (Varik) schenkt aan graaf Widergeld. Bij dat hof hoorde het molenrecht met maaldwang, het visrecht in de Waal, het recht om een veer te hebben en het collatierecht (recht om een priester te benoemen). Dus de heer van Varik had een molen, waar alle pachters van zijn landerijen hun graan moesten brengen om te laten malen.
Slot Molenhuyse In het midden van de 17e eeuw wordt er gesproken over ‘Het slot Molenhuyse’. Het kasteel dus als onderdeel van de molen. Op oude kaarten is ook goed te zien dat de molen er lang geweest is. In ieder geval sinds de tiende eeuw stond er dus al een molen. In eerste instantie vermoedelijk een standaardmolen, later in ieder geval een wipmolen. Een dergelijke molen heeft er gestaan tot 1865; het jaar van de brand. In 1867 is de huidige molen verder landinwaarts gebouwd, omdat anders de paarden die de wagens trokken last hadden van het geluid van de ronddraaiende wieken. Tijdens de laatste restauratie is de molen eind 2010 in verband met de verslechterde windvang 2,5 meter opgevijzeld. De roeden van de molen zijn 21,50 meter lang en zijn voorzien van het Oudhollands hekwerk.
