TIEL - Een beetje draaien en dan nog wat kantelen om vervolgens een mooie, aaneengesloten rij stenen te leggen. Dat is in het kort de bedoeling van het Nintendo-spelletje Tetris. Vanaf begin jaren negentig was het computerspel ontzettend populair op de Game Boy. Hetzelfde 'spelprincipe' gebruiken steenzetters bij het verstevigen met basaltblokken van de Ophemertsedijk in Tiel.

Iemand die ontzettend goed is in deze ‘keiharde’ variant van Tetris is Serge Ligthart uit Harlingen. "Iets anders dan dit kan ik ook niet", zegt hij met een knipoog. Maar de kunst van het basaltblokleggen, waarbij geen enkele natuursteen hetzelfde is, verstaat hij als geen ander. Daarmee heeft de Friese steenzetter jarenlang ervaring.

'De juiste blik en beweging'
"Het is de kunst dat je met één blik en in één beweging de juiste steen op de juiste plek plaatst", aldus Serge. "Je moet niet constant zoeken naar de juiste plek. Als je deze techniek goed onder de knie hebt kun je netjes werken, sluiten de stenen goed op elkaar aan én kun je ook nog eens productie draaien.”

'Niet tillen, maar rollen en drukken'
Omdat de stenen niet vederlicht zijn, is het volgens Serge van groot belang goed op je lichaam te letten. “Wij maken gebruik van de zwaartekracht door de stenen naar hun plek te rollen en vervolgens overeind te drukken. Op die manier heb je eigenlijk geen kilo’s in je handen. Met een stootijzer kun je de stenen vervolgens nog een beetje op de goede plek drukken.”

Slechts een klein clubje mensen in Nederland beoefent nog het ambacht van steenzetter. "Machines hebben het werk van steenzetter grotendeels overgenomen toen er werd gewerkt met betonzuilen uit de fabriek. De natuursteen basalt wordt nu eigenlijk alleen nog toegepast voor een fraaie aanblik van oude havens, kades en andere zichtlocaties", weet Serge.

Hij schat dat er in Nederland nog zo'n twintig gediplomeerde steenzetters zijn. "Dan zullen er van vader op zoon ook nog zo’n tien zijn. En er is nog een handjevol mensen dat af en toe stenen plaatst wanneer er sprake is van schade of nood.”

Afsluitdijk als opleidingsplek
Het steenzetten is een vak dat je letterlijk en figuurlijk in de vingers moet krijgen. “Het duurt jaren voordat je er echt goed in bent", stelt Serge. "Onlangs zijn we bij de Afsluitdijk bezig geweest met het plaatsen van basaltblokken. Normaal gesproken duren dijkversterkingsprojecten niet zo lang, maar nu had ik voldoende tijd om wat mensen op te leiden. Van de vijftien geïnteresseerden zijn er vijf overgebleven."

Extra vakmensen zijn volgens Serge altijd welkom: "Mocht je vroeger heel goed zijn geweest in Tetris, dan nodig ik je van harte uit om een keer een dagje mee te lopen. Je verdient er een goede boterham mee en je komt op de mooiste locaties van Nederland”, zegt hij, terwijl hij wijst naar Grand Café Bellevue, een voormalige sociëteit en koffiehuis voor gegoede handelslieden. “Als steenzetter kun je uiteindelijk iets wat een ander niet kan, en je laat iets achter voor de eeuwigheid."

Het dijkversterkingsproject rond de stad Tiel is in totaal 2,6 kilometer lang. Waterschap Rivierenland en aannemer fph hopen de werkzaamheden af te ronden in de herfst van 2024.