BUREN - Elektriciteit afnemen tegen kostprijs zonder dat daar winst over wordt gemaakt. Deze mogelijkheid hebben de inwoners van het Rivierengebied sinds kort. Zeven lokale energiecoöperaties hebben namelijk de handen ineen geslagen met de oprichting van de Energiegemeenschap Rivierenland (EGR). Door de onderlinge samenwerking kunnen ze nu direct elektriciteit leveren zonder tussenkomst van een grote commerciële partij. Zo willen ze een vuist maken tegen het winstbejag van commerciële energieboeren.
Zoals de waterschappen honderden jaren geleden werden opgericht door coöperaties om het water te beheren, zo gaat een aantal lokale coöperaties in het Rivierengebied zonne- en windenergie beheren. En de leden van deze coöperaties hebben via indirecte democratie ook nog eens zeggenschap over de hoogte van de energieprijs. Hoe zit dat?
Energienota is abracadabra Voor veel mensen is hun energienota abracadabra. Want hoe wordt de prijs van energie bepaald? En waar romen de commerciële energieaanbieders de winst af? Bij EGR willen ze daar juist zo transparant mogelijk over zijn. "Het staat als een paal boven water dat we alleen de kostprijs berekenen aan onze leden", aldus Lennart Bijnagte van EGR.
Op de huidige energiemarkt is de prijs van elektriciteit gekoppeld aan de hoogte van de gasprijs. “Een gemiddeld huishouden betaalde een paar jaar geleden zo’n 2000 euro op jaarbasis voor energie”, vertelt Gerlach Velthoven, directeur van coöperatie Energie Samen Rivierenland. “Maar door speculatie op de energiemarkt en de oorlog in Oekraïne verviervoudigde dat bedrag. Gezinnen waren toen zo’n 8000 euro per jaar kwijt aan energie.”
'Klopt dit wel?' Velthoven is ook directeur bij Betuwewind, een van de lokale energiecoöperaties van de EGR. “In die tijd verdienden wij geld als water met onze zeven windmolens. We wisten niet wat ons overkwam want we kregen gewoon de marktprijs betaald. Echt niet normaal. Toen vroegen we ons af of dit wel klopte.”
Maar de kosten van de opwek van zonne- en windenergie is stabiel. "We weten nu al hoeveel een kilowattuur kost voor de komende vijftien jaar", aldus Bijnagte. "Als je dus daarvan inkoopt dan is de zekerheid van de prijs beter gegarandeerd. Mochten we meer opwekken dan we zelf nodig hebben, dan verkopen we dat op de energiemarkt. De winst die we daarmee maken geven we weer terug aan onze klanten."
Een belangrijke reden voor de oprichting van de EGR is netcongestie, of beter gezegd de vrees voor overbelasting van het energienetwerk. Hierdoor bestaan er bij netbeheerders TenneT en Liander lange wachtlijsten voor bedrijven en nieuwbouwwijken om meer elektriciteit af te nemen.
Gedragsverandering Naast het uitbreiden en versterken van het huidige elektriciteitsnetwerk is een oplossing om als maatschappij anders met energie om te gaan. De zeven lokale energiecoöperaties van EGR willen daarom met alle klanten een directe balans vinden tussen lokaal verbruik en lokale opwek.
"Dat heeft directe invloed op de hoogte van de energieprijs", aldus Velthoven. "Omdat we stroom over een korte afstand vervoeren houden we de kostprijs laag. En wat je niet verbruikt hoef je ook niet op te wekken, dus we gaan mensen proactief stimuleren om alleen energie te verbruiken wanneer er energie wordt opgewekt. Doe dus bijvoorbeeld alleen de was wanneer de zon schijnt of de wind waait."
Windstil én mistig? Maar hoe levert EGR elektriciteit wanneer het windstil én bewolkt of mistig is? "Dan koopt de EGR elektriciteit in op de reguliere energiemarkt", vertelt Bijnagte. "Dus mensen die bij ons klant zijn hebben altijd de garantie dat ze elektriciteit krijgen."
