VIANEN - Sinds 1994 zetten de vrijwilligers van Stichting Herbouw Wipkorenmolen Vianen zich in voor de herbouw van de historische Wipkorenmolen. Het uiteindelijke doel is om een replica van de oorspronkelijke molen uit 1691 neer te zetten, die ooit het landschap van de Viaanse Molenstraat sierde. De herbouw is een project met diepe wortels in de geschiedenis en een blik op de toekomst. Initiatiefnemer Piet Kastelein legde in februari 2024 de eerste steen voor de herbouw. Helaas overleed hij enkele maanden later, maar zijn visie leeft voort in het werk van de stichting.
Wat is een Wipkorenmolen? De Wipkorenmolen is een bijzonder soort molen die gebruikt wordt voor het malen van graan. De naam verwijst naar de specifieke vorm van de molen, een "wipmolen", wat vrij zeldzaam is voor graanmolen. Wipmolens worden doorgaans geassocieerd met poldermolens, niet met graanmolens. Bovendien beschikt de Viaanse wipmolen over een stelling, ook wel omloop genoemd, waarvan er nog maar twee exemplaren in Nederland te vinden zijn.
De molen in Vianen heeft een bijzonder rijke geschiedenis die nauw verweven is met de stad zelf. In 1691 werd de oorspronkelijke standerdmolen aan de andere kant van de binnenstad vervangen door een wipmolen. Gedurende de eeuwen heeft de molen vele veranderingen ondergaan, waaronder twee branden in 1838 en in 1913. In 1965 werd het laatste deel van de molen, het gemetselde onderstuk, verwijderd om de stadsmuur te restaureren, en daarmee leek het molenbestaan in Vianen tot een einde te komen.
De huidige status van de herbouw De herbouw van de Wipkorenmolen is inmiddels in volle gang. Momenteel wordt er hard gewerkt aan de onderbouw van de molen, waarvan het metselwerk al in opbouw is. De verwachting is dat de onderbouw eind eerste kwartaal 2025 wind- en waterdicht zal zijn, waarmee de eerste fase van de herbouw gereed is. De balken voor de tweede verdiepingsvloer, de steenzolder, zijn gereedgemaakt en worden deze week als complete vloer in zijn geheel op het metselwerk gehesen. Daarna worden ramen, deuren, toegangspoort en trappen naar de eerste en tweede verdieping aangebracht en krijgt het metselwerk van de onderbouw ambachtelijk stucwerk tot aan de bovenzijde van de toegangspoort. Het project vordert in een mooi tempo, en de verwachting is dat de molen in de komende jaren steeds meer vorm zal krijgen.
Missie en toekomstvisie De Stichting Herbouw Wipkorenmolen Vianen heeft niet alleen het doel om een historische molen te herbouwen, maar ook om de molen een belangrijke educatieve en economische functie te geven. Het idee is om de molen een regionale culturele waarde te laten vertegenwoordigen, bijvoorbeeld door het aanbieden van ambachtelijke streekproducten en ingrediënten in een molenwinkel. Ook wordt er gedacht aan het duurzaam opwekken van elektriciteit en de verhuur van ruimten als flexwerkplekken en vergaderruimten. Bovendien is er de ambitie om rondleidingen te organiseren en evenementen zoals fierljeppen en klompengolf aan te bieden. Een belangrijke pijler van de missie is het creëren van leerwerkplekken voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, waarmee de stichting ook bijdraagt aan de samenleving.
Stichting Herbouw Wipkorenmolen ziet de herbouw van de Wipkorenmolen meer dan alleen het reconstrueren van een oud monument. “Het is een project dat de rijke geschiedenis van Vianen eert en tegelijkertijd kijkt naar de toekomst. Dankzij de inzet van de vrijwilligers en de steun van de gemeenschap zal de Wipkorenmolen niet alleen als een erfgoed object bewaard blijven, maar ook een plek worden voor educatie, werkgelegenheid en regionale versterking. Het is een prachtige manier om het verleden met het heden te verbinden en een stukje historie nieuw leven in te blazen”.
