TIEL - “Hopelijk staat het niet morgen in de krant", verzucht bestuurder Melinda Boons. Want het liefst had ze de 'tussenrapportage onrechtmatig grondgebruik' nog even geheim gehouden. Daaruit blijkt namelijk dat op zo'n zesduizend plekken grond van het Waterschap Rivierenland is ingepikt door derden. En het is nog maar de vraag of het die grond ooit nog terugkrijgt.
Het draait allemaal om ‘oneigenlijk gebruik’. Dat wil zeggen dat iemand anders de grond van het waterschap gebruikt. Bijvoorbeeld door er een schuurtje op te zetten of gewassen te verbouwen. Omdat het waterschap vermoedde dat dit gebeurde, is vorig jaar een onderzoek gestart.
100 hectare of meer Het onderzoek is nog niet afgerond, maar uit de tussenrapportage blijkt dat het Waterschap Rivierenland jarenlang niet wist dat op veel plekken iemand anders hun grond stiekem gebruikt. Om hoeveel grond het precies gaat weet het waterschap nog niet. Maar uit een eerste schatting blijkt dat het wel 100 hectare of meer kan zijn: een gebied met een oppervlakte van 1 bij 1 kilometer.
Het zou vaak om kleine stukjes grond gaan. Een stuk waterkant dat bij een tuin getrokken is of een steiger zonder vergunning. Maar in honderden gevallen gaat het ook om grotere stukken land van meer dan 100 vierkante meter. Grond die vaak ook commercieel gebruikt wordt. Boeren laten er bijvoorbeeld vee op grazen of verbouwen gewassen.
Al twintig jaar ingepikt Bij drie op de vier gevallen zou de grond van het waterschap al meer dan twintig jaar geleden ingepikt zijn, zegt het rapport. En dat is een probleem, want als de grond nooit is teruggevraagd door het waterschap, kan het in het bezit komen van de nieuwe gebruiker. Dit heet ‘eigendomsoverdracht door verjaring’.
Een gebruiker moet daarvoor aantonen dat hij of zij de grond van het waterschap al die jaren gebruikt heeft en als zijn eigendom beschouwde. Als dat lukt, is het waterschap die grond kwijt. Grond die eigenlijk van de gemeenschap is zou daarmee zomaar privébezit kunnen worden.
Hoeveel hectare grond op deze manier onteigend kan worden en wat de waarde van die grond is, kan het waterschap op dit moment nog niet zeggen. Agrarische grond kost zo’n 80.000 euro per hectare. Bouwgrond is nog vele malen duurder. De waarde van de verloren grond kan dus al gauw in de miljoenen euro’s lopen.
'Dit is heel kwalijk' Paul van Gent zit voor de Partij voor de Dieren in het algemeen bestuur van het waterschap. In zijn functie controleert hij het werk van de heemraden van het waterschap. Hij heeft op basis van de tussenrapportage van het waterschap berekend dat tweederde van alle oneigenlijk gebruikte grond commercieel gebruikt wordt. “Dat bedrijven misbruik maken van de onoplettendheid van het waterschap om zo grote stukken gemeenschapsgrond voor zichzelf te claimen is heel kwalijk”, vindt hij.
Heemraad Melinda Boons is als bestuurder verantwoordelijk voor het grondbezit van het Waterschap Rivierenland. Volgens haar is het niet de bedoeling dat anderen grond van het waterschap zomaar gebruiken. Ze gaat daarom proberen voor het gebruik te laten betalen. Ze wil daarbij beginnen met het aanpakken van de grote commerciële gebruikers.
'Niet de eerste keer' Het is volgens Van Gent niet de eerste keer dat agrarische bedrijven misbruik maken van de onoplettendheid van het waterschap. “In 2019 bleken in Rivierenland op grote schaal slootjes te zijn gedempt om zo grotere weilanden te creëren. Het toezicht daarop bleek te hebben gefaald. Iets soortgelijks gebeurt nu weer. Het waterschap zal zich harder moeten gaan opstellen tegen de agrarische sector.”
Er is ook sprake van privégebruik van grond van het waterschap. Het gaat daarbij vooral om huizenbezitters die ongemerkt een stuk grond van het waterschap bij hun tuin trekken of een steiger bouwen zonder toestemming. Het zou gaan om bijna tweeduizend tuinen en honderden steigers.
Geen boeman zijn Of het waterschap ook gaat optreden tegen dit privégebruik is nog niet duidelijk. Heemraad Boons hintte er tijdens een vergadering op dat ze bepaald gebruik mogelijk gaat gedogen. “Als het onder de tien vierkante meter is en het is al tien jaar zo... Gaan we daar ook mensen op aanschrijven? Ik ben niet van de stelling om daar in eerste instantie een boemanbrief voor te sturen."
Paul van Gent zou hier in ieder geval voor willen pleiten. “Ik kan me voorstellen dat burgers soms per ongeluk een stukje tuin op de grond van het waterschap aanleggen. We hebben van de toeslagenaffaire geleerd dat overheden zich niet hardvochtig moeten opstellen als burgers een oprechte fout maken.”
Toch nog vertrouwelijk Het waterschap kan nog niet verklaren hoe het kon gebeuren dat ze meer dan twintig jaar niet in de gaten hadden dat zoveel grond ingepikt was. Aan het eind van het jaar zou er volgens heemraad Boons meer duidelijkheid moeten zijn. Dan is ook bekend hoeveel hectare er precies oneigenlijk gebruikt wordt en wat het waterschap nog kan doen om deze grond terug te krijgen.
Tot die tijd gaat het waterschap het onderzoek naar oneigenlijk gebruik alsnog vertrouwelijk behandelen en zijn de vergaderingen en documenten niet openbaar. Dat is volgens de heemraad noodzakelijk. "De uitkomsten vragen om een zorgvuldige communicatie om onjuiste interpretaties te voorkomen." Paul van Gent is daar niet blij mee. “Als volksvertegenwoordiger hoor ik het college te kunnen controleren, maar dat wordt erg moeilijk gemaakt met vertrouwelijke stukken en geheime vergaderingen.”
