REGIO - Wel of geen windenergie? Het blijft in veel gemeenten in het uitzendgebied van SRC een moeilijk vraagstuk. Voorstanders wijzen op het belang van duurzame energie voor de regio, terwijl tegenstanders zich zorgen maken over hinder en gezondheidsklachten. Hoe staat het er inmiddels voor met wind in de regio?
Waarom wind?In alle zes gemeenten is windenergie een onderwerp van gesprek. De provincie Gelderland wil vanaf 2050 alleen nog maar duurzame energie gebruiken en daar moeten alle gemeenten iets aan bijdragen.
Daarvoor is de provincie opgedeeld in een zestal deelgebieden, het zogenoemde RES-besluit. Voor deelgebied Rivierenland staat er een wens dat er vanaf 2030 1,20 Terawattuur aan energie wordt opgewekt. Dat is genoeg voor 66.000 huishoudens per jaar. Bij elke gemeente ligt nu een verwachting voor een bepaalde hoeveelheid duurzame stroom per jaar – in Culemborg is dit bijvoorbeeld 90 Gigawatuur, waarvan 72 Gwh uit windenergie.
Er ligt dus druk op de gemeenten om de RES-doelen te behalen – in sommige gevallen, waar de besluitvorming over een windpark stil kwam te liggen, heeft de provincie al ingegrepen. Daarbij willen veel gemeenten zelf zoveel mogelijk over naar duurzame stroom, om toekomstbestendig te zijn. Vanwege het klimaat moet men wereldwijd minder gaan uitstoten en het verminderen van het gebruik van fossiele brandstoffen is daarbij cruciaal.
Op dit moment wordt er nationaal aan nieuwe normen voor windmolens gewerkt. Over de details was het vorige kabinet het niet eens. Nu wordt er afgewacht wat een nieuw kabinet zal afspreken.
Problematiek windmolensWindturbines verschillen nogal qua formaat: er zijn kleine modellen met een tiphoogte (het hoogste punt) van 15 tot 30 meter, maar voor de windwinning voor een gemeente spreken we al snel van molens met een tiphoogte van 150 meter tot 260 meter. Dat veroorzaakt schaduwval (de zogenoemde ‘slagschaduw’ van het windmolenblad) en geluidshinder. Bovendien zijn windmolens van deze grootte vaak van ver te zien.
Er wordt onder andere gediscussieerd over wat de ideale afstand van een windturbine tot een bewoond gebied is. Deze afstand wordt gemeten in aantal keren tiphoogte. Er worden momenteel normen van twee tot zes keer de tiphoogte gehanteerd, maar sommige partijen hebben nationaal opgeroepen tot een standaard van minstens vier keer de tiphoogte.
Waarom tegenwind?Dat levert lokaal vaak frictie op. Bewoners maken zich zorgen over de vervuiling van hun uitzicht en over een slagschaduw op tuin of huis, waardoor het licht lijkt aan en uit te 'flikkeren' en zonnepanelen minder effectief worden. Ook geluidshinder is een punt van grote zorg. Onder de huidige richtlijnen mogen windmolens overdag niet meer dan 47 decibel geluid maken en ’s nachts niet meer dan 41 decibel – ongeveer rond dezelfde eisen die er zijn voor geluidshinder door een drukke weg of spoorlijn vlakbij.
Ten slotte zijn er zorgen over gezondheidseffecten. Internationaal is hier volgens het RIVM wel onderzoek naar verricht, maar is er nog geen eenduidig bewijs gevonden dat een windmolen een effect kan hebben op de gezondheid. Over of windturbines slaap verstoren, is ‘wisselend bewijs’ – het antwoord verschilt per studie en de wetenschap is er nog niet uit.
Geen bewijs, maar…Tot nog toe is er geen bewijs gevonden dat windturbines andere gezondheidseffecten hebben, maar er vindt nog altijd onderzoek plaats om dit uit te sluiten.
Wetenschappelijk is het lastiger om te bewijzen dat iets niet gebeurt dan dat dat wel zo is, zeker met zo’n breed begrip als gezondheidseffecten. Het kan dus zijn dat we nooit volledig zeker zullen zijn dat er geen impact is, de kans wordt wel met elk negatief onderzoek kleiner.
Hoe staat het er mee in de regio?In zes gemeenten is er dus sprake van een bestaand en/of een gepland windmolenproject. Hier is de stand van zaken:
- Buren: Na een lang traject heeft de provincie het project over genomen. De Gedeputeerde Staten hebben recent besloten dat er een windpark mag worden gebouwd bij Echteld en Lienden, in opdracht van Vattenfall en Energiecoöperatie Echteld-Lienden. De gemeente Buren is het niet eens met deze beslissing, vooral ook omdat Gedeputeerde Staten hebben besloten dat het windpark de maximale omvang mag aannemen (zeven windturbines, max 255 meter tiphoogte). Dat betekent geluidshinder tot 47 Db, terwijl de gemeente de grens bij 45 Db wilde leggen. De Raad van State gaat zich nu buigen over de vraag of de provincie correct heeft gehandeld.
- Culemborg: In Culemborg staat sinds 2005 een windpark langs de N320, van drie windturbines met een tiphoogte van 120 meter. Twee van de drie turbines staan op land van particulieren, hun opstalrecht loopt dit jaar ten einde. De eigenaar, investeringsfonds Catenhorn Investments, probeert momenteel via een procedure te voorkomen dat de windmolens moeten worden afgebroken. Ze leveren stroom aan 3.000 huishoudens.
- En verder... Daarnaast proberen verschillende exploitanten al jaren een nieuw windpark bij Culemborg te bouwen. Het meest recente voorstel dateert uit april van dit jaar, van de cooperatie Vrijstad Windwinning. Ze willen een drietal grote windturbines (tiphoogte 225 meter) bouwen in het Lage Veld, een locatie ten zuiden van de N320. De Culemborgse gemeenteraad besluit maandagavond of de organisatie door mag gaan met het ontwikkelen van de plannen.
- Neder-Betuwe: In Neder-Betuwe wordt op dit moment door cooperatie Betuwewind en De Batouwse onderzocht hoe er een windpark tot stand kan worden gebracht bij Andelst en Dodewaard. Het zou gaan om zeven windturbines langs de A15. Inwoners van het nabijgelegen Zetten, boomkwekers en een campingbedrijf zouden zich zorgen maken over het project. Momenteel hebben de gemeenten Overbetuwe en Neder-Betuwe het standpunt dat er alleen aan de zuidzijde van de snelweg gebouwd mag worden.
- West Betuwe: In de gemeente West Betuwe staan al twee voltooide windparkprojecten. Bij het knooppunt Deil staan in totaal elf turbines, een samenwerkingsverband tussen Raedthuys Pure Energie, YARD ENERGY en Burgerwindcoöperatie West-Betuwe (BWB). Deze turbines hebben elk een tiphoogte van 211 meter. Daarnaast heeft coöperatie Betuwewind een klein windpark van drie turbines op het voormalige vuilstortterrein van de Avri.
- Vijfheerenlanden: In Vijfheerenlanden staat windpark Autena, een klein windpark van drie windmolens met een tiphoogte van 165 meter. Het park wordt sinds de bouw in 2015 gerund door Eneco.
- En verder... Ondertussen wordt er gezocht naar een locatie voor een tweede, eveneens kleinschalig windpark in de gemeente met turbines met een tiphoogte van 240 meter. Daarvoor zijn drie zoekgebieden aangewezen: extra turbines bij Autena, langs de A2 bij Zijderveld of de Tienhovenseweg in Everdingen. Eerder werd een verzoek om een extra molen bij Autena te plaatsen afgewezen omdat die niet voldeed aan het omgevingsplan en bewoners er niet bij betrokken waren.
- Tiel: Er is relatief weinig ruimte voor een windpark in Tiel. Op dit moment worden de opties bekeken voor een windpark langs de A15 van twee of drie turbines. Onder andere Betuwewind heeft interesse in de locatie. Ook mogen op locatie bij bedrijven nu kleine windturbines tot 30 meter worden gebouwd.
